Yazar: Kadir GÜLERCE*

I- GİRİŞ

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda; çalışan kişilerin sigortalı olması ve elde ettikleri kazançların Kuruma eksiksiz olarak bildirilmesi gerektiği düzenlenmiştir.

4857 Sayılı İş Kanunu’nda; işyerinde çalışan kişilerin belirli veya belirsiz süreli olarak çalışabileceği, belirli veya belirsiz iş sözleşmesiyle çalıştırılacak sigortalıların işin niteliğine göre tam süreli veya kısmi süreli olarak çalıştırılabileceği düzenlenmiştir.

İş Kanunu’nda belirtildiği üzere işyerinde kısmi süreli çalıştırılan sigortalıların hizmetlerinin Sosyal Güvenlik Mevzuatı kapsamında Kuruma bildirilmesi hakkında bilgi verilmesi yazımızın konusunu teşkil etmektedir.

II- 4857 SAYILI KANUNDA KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA

Taraflar iş sözleşmesini, Kanun hükümleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak koşuluyla, ihtiyaçlarına uygun türde düzenleyebilirler. İş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli yapılır. Bu sözleşmeler çalışma biçimleri bakımından tam süreli veya kısmî süreli yahut deneme süreli ya da diğer türde oluşturulabilir (Md:9).

İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir. Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir (Md.13).

İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır (Md.6 Çalışma Süreleri Yönetmeliği).

İş Kanunu’nun da işçilerin çalışma süreleri haftalık olarak hesaplanmaktadır. İşyerinde haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak dikkate alınmakta, haftalık tatil günleri ilgili hafta (7 günlük süre) dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Bu nedenle işyerinde kısmi süreli çalıştırılacak işçinin çalışma süresinin de haftalık olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

Bu açıklamalar neticesinde; işyerinde haftalık en fazla 30 saat çalışan kişi kısmi süreli çalışan olarak değerlendirilecektir. Haftalık 30 saati aşan çalışma olduğu takdirde bu kişi tam süreli çalışan olarak değerlendirilecek olup bu kapsamda ücreti ve özlük hakları hesaplanacaktır.

III- 5510 SAYILI KANUNDA KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA

A- KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA NEDİR

Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir. Ancak, işveren ve sigortalı arasında kısmî süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında…