Yazar: Erol TÜRK*

I- GİRİŞ

İşveren, işçisinin iş sözleşmesini feshettiğini bildiren ihtarnamede geçerli sebep göstermek zorundadır. Geçerli bir sebep göstermediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığını iddia eden işçi İş Yasası’ndan doğan haklarını kullanacaktır. Yargılama sonunda feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçisine kıdem ve ihbar tazminatı ödemek zorundadır. Açılan işe iade davasında da işçi lehine karar verilirse işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşçiyi bir ay içinde işe başlatmazsa, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur.

II- YASAL DÜZENLEME

İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurarak işe iade davası açabilir. Arabuluculuk görüşmeleri sonuçsuz kalırsa arabuluculuk son tutanakları ile birlikte iş mahkemesinde işe iade davası açabilir. Toplu iş sözleşmesinde düzenlenmiş bir hüküm varsa veya taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülür.

Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. Geçerli sebeple yapılan fesih ile işverenin haklı nedenle fesih hakkı benzer gibi görünse de birbirinden farklıdır.

III- İŞVERENİN HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI

İşveren, Yasa’da belirlenen şartlardan birinin gerçekleşmesi halinde, süresi belirli olsun veya olmasın, işçisinin iş sözleşmesini sürenin bitimini beklemeden feshedebilecektir. 4857 sayılı İş Yasası haklı fesih nedenlerini dört başlık altında düzenlemiştir. Bu sebepleri sırasıyla açıklamaya çalışalım.

 Birinci gurup sağlık sebepleri başlığı altında toplanmıştır.

• İşçinin bilerek ve isteyerek kendini sakatlaması veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi halinde işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

• İşçinin bulaşıcı veya tedavisi mümkün olmayan bir hastalığa yakalanması ve sağlık kurulunca işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun saptanması durumunda da işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

İşçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere on altı haftalık sürenin bitiminde sonra başlar. Bu sürelerde işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez.

İkinci gurup ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri başlığı altında toplanmıştır.

• İşçi iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu beyan ederek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işvereni yanıltması halinde de işveren haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir.