Anonim Şirket Yöneticilerinin Rekabet Yasağı

Yazar: Özdem SATICI TOPRAK*

Yaklaşım / Nisan 2022 / Sayı: 352

I- GİRİŞ

Anonim şirket; sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan sermaye şirketidir. Halihazırda ülkemizde yaklaşık 160.000 anonim şirket faaliyet göstermektedir(1). Bu şirketler yönetim kurulunca temsil ve idare edilmekte ve şirket yöneticilerinin bu görevlerinden kaynaklı olarak bazı yükümlülüklere uygun davranmaları gerekmektedir. Söz konusu sorumluluklardan biri de Türk Ticaret Kanunu’nun 396. maddesinde düzenlenen şirketle rekabet etme yasağına uyulmasıdır. Ancak bu yasak şirket genel kurul kararı ile bertaraf edilebildiğinden yasanın emredici hükmü niteliğinde değildir.

II- REKABET KAVRAMI VE DÜZENLEMENİN NEDENİ

A- REKABET KAVRAMI

Liberal ekonominin temel unsurlarından olan rekabet kavramı sözcük olarak, “aynı amacı güden kimseler arasındaki çekişme, yarışma, yarış” anlamına gelmektedir. Ekonomik anlamda rekabet, ekonominin temel aktörlerinden arz edenlerin talep edenlerle sözleşmede taraf olma çabasını ifade eder(2). Rekabetin verimliliği artırma, müşteri memnuniyetini önceleme, mal ve hizmet kalitesini artırma, tekelleşmeleri önleme gibi olumlu sonuçları yanında rekabet içindeki şirketler aleyhine kullanılmak suretiyle olumsuz sonuçlara neden olması da mümkündür. Bunun doğal sonucu olarak birçok ülkede rekabet özgürlüğünün sınırları kanunlarla çizilmiştir.

B- YASAĞIN DÜZENLENME NEDENİ

Rekabet yasağı öngören düzenlemeler, genel olarak şirketin iş sırları, çalışma yöntemi, yönetimi ve işleyişi, müşteri çevresi ve iş potansiyeli ile ilgili önemli bilgilere sahip yönetici veya ortakların, sıfatları dolayısıyla edindikleri bilgileri şirket aleyhine kullanarak(3) kendileri veya üçüncü kişilere yarar sağlamalarını(4), menfaatlerin çatışması halinde kendi menfaatlerini şirket menfaatlerine tercih etmelerini ve böylece şirkete zarar vermelerini önlenmeye yönelik düzenlemelerdir(5). Hükümler ortakların veya yöneticilerin rekabet özgürlüğünü sınırlama amacı taşımamakta, şirketin menfaatlerini ortaklardan veya yöneticilerden gelen tehlikelere karşı koruma amacı gütmektedir(6).

III- YASAĞIN UYGULANMASINA YÖNELİK DÜZENLEMELER

A- YASAK KAPSAMINDAKİ KİŞİLER

Anonim şirketlerde rekabet yasağı 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 396. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan düzenlemeye göre, yönetim kurulu üyelerinden biri, genel kurulun iznini almaksızın, şirketin işletme konusuna giren ticari iş türünden bir işlemi kendi veya başkası hesabına yapamayacağı gibi, aynı tür ticari işlerle uğraşan bir şirkete sorumluluğu sınırsız ortak sıfatıyla da giremez (TTK md. 396/1). Dolayısıyla, anonim şirketlerde rekabet yasağı şirket yönetim kurulu üyeleri için getirilmiştir. Bu yükümlülük şirket yöneticilerinin tabi oldukları sadakat yükümlülüğünün bir gereğidir (TTK md. 369/1). Yasanın “Özen ve Bağlılık Yükümlülüğü” başlıklı 369/1. maddesinde, yönetim kurulu üyelerinin yanında yönetimle görevli üçüncü kişilerin de, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğü altında oldukları belirtildiğinden, anonim şirketlerde kendisine yönetim ve temsil yetkisi devredilen üçüncü kişilerin yani murahhas müdürlerin de rekabet yasağı kapsamında olmaları gerekir.

B- YASAK KAPSAMINDAKİ İŞLER

Rekabet yasağına yönelik düzenlemede, yasağın şirketin işletme konusuna giren ticari işleri kapsadığı ifade edilmiştir (TTK md. 396/1). İşletme konusu şirket esas sözleşmesinde yer alması zorunlu unsurlar arasında bulunduğundan, yapılan işin şirke…

Yazının Tamamı İçin Abone Olun