Yazar: Sabahattin ERİŞİR*

I- GİRİŞ

Emeğin karşılığı olan ücret gelirlerinde, elde eden kişiler bakımından adalet sağlanması Devletin görevleri arasındadır. Anayasamızın “Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler” bölümündeki 55. maddesinde, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları konusunda, Devletin gerekli önlemleri alma görevi düzenlenmiştir. Bu görev kapsamında, asgari ücret tespit edilirken çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumunun göz önünde bulundurulacağı, aynı Anayasal düzenlemede yer almıştır.

Kişilerin ücret gelirlerinden Devletin kaynağında kesinti suretiyle aldığı vergi/sigorta yükümlülükleri, adil bir ücret rejiminin önde gelen faktörüdür.

Vergi Kanunlarında; verginin konusu, mükellefi, muafiyet ve istisnaları, ödeme zamanı gibi unsurların yanında, verginin oranı veya maktu tutarını belirleyen Vergi Tarifesi de Kanun koyucu tarafından düzenlenmektedir. Bu konuda kanunî düzenleme yapılırken, Anayasa’nın “Vergi Ödevi” başlıklı 73. maddesine göre, (i) verginin kamu giderlerinin karşılığı olarak, (ii) herkesten, (iii) malî gücüne göre alınacağı ve (iv) kişilerin de bu ilkelere göre vergiyi ödemekle yükümlü olduğu, kanun koyucu tarafından dikkate alınması gerekmektedir. Ekonomik ve sosyal yaşam ve malî olaylarda hızlı değişimlerin meydana gelmesi sebebiyle, Anayasa’da Vergide Kanunîlik İlkesinin sınırlı istisnası olarak, vergi ve benzeri malî yükümlülükler için, Kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde vergi tarifesinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanı’na verilebilmektedir.

Ücret gelirleri, Gelir Vergisi Kanunu’nda (“GVK”) gelir unsurları arasında sayılarak vergilendirilmektedir. Gelir vergisinin tarifesi, Kanunun 103. maddesinde düzenlenmiş ve zaman içinde kanun koyucu tarafından değişiklikler yapılmaktadır. Gelir vergisi, gerçek kişilerin malî gücü dikkate alınarak, dilim esasına göre ve artan oranlı bir tarife ile alınmaktadır. GVK’nun mükerrer 103. maddesine göre, gelir vergisi tarifesindeki kanun koyucunun belirlediği gelir dilim tutarları, her yıl yeniden değerleme oranında arttırılarak güncellenmektedir. Tespit edilen dilim tutarlarını yüzde 50’sine kadar arttırmaya veya indirmeye Cumhurbaşkanı yetkili kılınmıştır.

Ücret gelirlerine ülkemizde uygulanan gelir vergisi tarifesindeki, son on beş yıllık dönemde kronolojik değişiklikleri ve uygulama özellikleri, yakın zamanda tarafımızca kapsamlı şekilde incelenmiş, öneri ve değerlendirmelerimize yayımlanan makalede ayrıntılı olarak yer verilmiştir([1]).

Bu çalışmamızda ise, ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde 2021 yılı sonunda asgari ücretler dâhil yapılmış olan kanunî ve idarî değişiklik ve düzenlemeleri, ayrıca 2022 yılı başından itibaren uygulanmaya başlanan kapsam ve özellikleri ile bu konudaki değerlendirmelerimiz ele alınmaktadır.

II- GELİR VERGİSİ TARİFESİ İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER

2022 yılı başından itibaren yürürlüğe giren değişikliklere geçmeden önce, hatırlamak için 2021 yılında uygulanan ücret gelirlerine ilişkin vergi tarifesi hakkında kısa bilgi vermek gerekirse:

• 05.12.2019 tarihli 7194 sayılı Kanun’un 17. maddesi ile yeniden düzenlenen ve 2020 yılı başından itibaren yürürlüğe giren GVK’nun 103. maddesindeki vergi tarifesi, dilim sayısı 5 adet ve her dilim için artan oranlı (% 15, % 20, % 27, % 35 ve % 40) olarak uygulanmıştır. 2021 yılı başından itibaren, dilim tutarları yeniden değerleme oranında arttırılarak 313 Seri No.lu GVK Genel Tebliği ile güncelleme yapılmıştır([2]).

• 2021 yılında uygulanan brüt asgari ücret 3.577,50 TL’den, % 15 gelir vergisi ve % 15 sigorta primi kesilmek suretiyle, aylık net ücret 2.557,59 TL’dir. Ayrıca 268,31 TL (bekâr çalışan için) asgari geçim indirimi Devleti…