Yazar: Erol GÜNER*

E-Yaklaşım / Mart 2022 / Sayı: 351

I- GİRİŞ

Kıdem tazminatı işçilere tanınmış önemli haklardan biridir. Getirdiği mali yük bakımından da işverenler için önemlidir. Bu nedenle yoğun bir şekilde tartışma ve uyuşmazlıklara yol açmaktadır. Kıdem tazminatının işverenler üzerinde ağır bir yük oluşturması yanında pek çok işçinin hak ettikleri tazminatı alamamaları söz konusudur. Bu noktada kıdem tazminatı fonu kurulması düşünülse de uygulamaya geçirilememiştir.

Kıdem tazminatı, İş Yasası’na tabi olan, iş sözleşmesi yasada öngörülen durumlarda birisi ile sona eren ve belirli süre kıdemi bulunan işçiye veya işçinin ölümü halinde mirasçılarına işveren tarafından ödenmesi gereken, işçinin çalışma süresine, ücretine ve ayni ve nakdi sosyal yardımlarına göre belirlenen parasal haktır.

10.06.2003 tarihinde yürürlülüğe giren yeni 4857 sayılı İş Kanunu’nun 120 ve Geçici 6.maddesi gereği Mülga 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesi yürürlülüktedir. Yeni 4857 sayılı İş Yasası’nın Geçici 6. maddesi; “Kıdem tazminatı için bir kıdem tazminatı fonu kurulur. Kıdem tazminatı fonuna ilişkin Kanunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar işçilerin kıdemleri için 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi hükümlerine göre kıdem tazminatı hakları saklıdır” hükmünü düzenlemiştir.

Makalemizde, kıdem tazminatı ile ilgili genel bilgiler verdikten sonra, bağlı bulundukları Kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, malullük aylığı bağlanan veya bu şekilde bir aylık bağlanmaksızın, işçilerin belli bir yaşa gelmeleri halinde yaş ve yaşlanmalarını gerekçe göstererek ayrılmak istemeleri halinde kıdem tazminatı haklarının olup–olamayacağını irdelemeye çalışacağım.

II- YASAL DÜZENLEME   

Kıdem tazminatı mülga 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesinde düzenlenmiş olup, yeni 4857 sayılı İş Yasası’nın 120. maddesi ile halen yürürlülüktedir.  Mülga 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesine göre;

“Bu Kanun’a tabi işçilerin hizmet akitlerinin;

1- İşveren tarafından bu Kanun’un 17. maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,

2- İşçi tarafından bu Kanun’un 16. maddesi uyarınca,

3- Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,

4- Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla,

5- (Ek: 25.08.1999 -4447/45 md.) 506 sayılı Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanun’un Geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle, feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır. 

İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak he…