ŞİRKETLERİN YAPILANDIRILMASI
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
İÇİNDEKİLER
I. BÖLÜM
BİRLEŞMELERİN AMACI VE SINIFLANDIRILMASI
I- GİRİŞ
A- BİÇİMLERİNE GÖRE BİRLEŞMELER
1- Biçimsel Birleşmeler
a- Devir Alma (Absorbsiyon)
b- Yeni Şirket Kurulması (Füzyon)
c- Bölünme ve Hisse Devri
d- Yeniden Yapılandırma
e- Satın Alma (Acquisition)
f- Ayrıştırma
2- Biçimsel Olmayan Birleşmeler
B- EKONOMİK FAALİYET ALANLARINA GÖRE BİRLEŞMELER
C- SINIR ÖTESİ BİRLEŞMELER
II- TİCARİ İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI
A- BORÇLAR KANUNU
B- TİCARET KANUNU
C- ÖZEL KANUNLAR
D- KURUMLAR VERGİSİ KANUNU
1- Sermaye Şirketleri
2- Kooperatifler
3- İktisadi Kamu Müessesleri
4- Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler
5- İş Ortaklıkları
II. BÖLÜM
TÜRK TİCARET KANUNU VE BANKALAR KANUNUNA GÖRE
BİRLEŞME VE DEVİRLER
I- TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE ŞİRKETLERİN DEVİR VE BİRLEŞMESİ
A- BİRLEŞMENİN TANIMI
B- BİRLEŞMENİN GENEL ŞARTLARI
1- Birleşen Şirketlerin Aynı Neviden Olma Zorunluluğu
2- Birleşme Kararının Tescil ve İlanı
3- Öz Varlık Tespitinin Yaptırılması ve Bilirkişi Raporu
4- Bilançonun ve Beyannamenin İlanı
a- Bilanço Düzeni
b- Bilançoda Hesap Dönemi
c- Beyanname
d- Sözleşme
5- Birleşme Kararının Kesinleşmesi
C- BİRLEŞMENİN DİĞER ŞARTLARI
1- Kollektif, Komandit ve Limited Şirketler
a- Uygulanacak Genel Hükümler
b- Kıyas Yoluyla Uygulanabilecek Hükümler
2- Anonim ve Hisseli Komandit Şirketler
a- Devralma
b- Yeni Şirket Kurulması
c- Sermayesi Paylara Bölünmüş Bir Komandit Şirket Tarafından Devralınma
d- Bir Amme Hükmü Şahsiyeti Tarafından Devralınma
D- SERMAYE ARTIŞININ TESCİLİ VE BİRLEŞMENİN KESİNLEŞMESİ
E- BİRLEŞME VE DEVİR İŞLEMLERİNDE BAKANLIKTAN İSTENEN BELGELER
1- Anonim ve Limited Şirketler
a- Devreden Şirketle İlgili Belgeler
b- Devralan Şirketle İlgili Belgeler
2- Diğer Şirketler
F- HALKA AÇIK ŞİRKETLERDEN SERMAYE PİYASASI KURULUNCA İSTENEN BELGELER
1- Birleşme Öncesi İstenen Belgeler
2- Birleşme veya Devralma Sonrası Kurul Kaydı İçin İstenen Belgeler
G- FERDİ İŞLETMELERİN TİCARET ŞİRKETLERİNE DEVREDİLMESİ
H- DEVROLAN ŞİRKETİN İNFİSAHININ TİCARET SİCİLİNE TESCİLİ VE İLANI
II- BANKALAR KANUNU’NA GÖRE DEVİR VE BİRLEŞME
A- NORMAL DEVİR VE BİRLEŞMELER
B- FONA TABİ BANKALARIN DEVİR VE BİRLEŞMELERİ
III- DEĞİŞTİRME BİRİMİ (PARİTE) VE BİRLEŞME PRİMİ
A- DEĞİŞTİRME BİRİMİ
1- Pay Senetlerinin Bilanço (Defter) Değeri
2- Firmanın Tasfiye Değeri
3- Firmanın Teşebbüs Değeri
4- Firmanın Likidite Durumu ve Net İşletme Sermayesi
5- Hisse Senetlerinin Pazar Fiyatı
B- BİRLEŞME PRİMİ
C- BİRLEŞME PRİMİNİN VERGİLENDİRİLMESİ
D- TEK DÜZEN HESAP PLANINA GÖRE BİRLEŞME PRİMİ
E- DEĞİŞTİRME BİRİMİ VE BİRLEŞME PRİMİNİN HESABI
IV- TÜR DEĞİŞİKLİĞİ (DÖNÜŞÜM)
A- TİCARET ŞİRKETLERİNİN KENDİ ARALARINDAKİ TÜR DEĞİŞİKLİĞİ
1- Kolektif Şirketlerin Komandit Şirkete Dönüşmesi
2- Komandit Şirketleri Kollektif Şirkete Dönüşmesi
3- Anonim Şirketlerin Limited Şirkete Dönüşmesi
4- Limited Şirketlerin Anonim Şirkete Dönüşmesi
5- Kollektif veya Komandit Şirketlerin Anonim veya Limited Şirkete Dönüşmesi
B- TİCARET ŞİRKETİ DIŞINDAKİ İŞLETMELERİN TİCARET ŞİRKETİNE DÖNÜŞMESİ
V- KISMİ BÖLÜNME İŞLEMLERİNİN TİCARET KANUNU’NU İLGİLENDİREN HÜKÜMLERİNE İLİŞKİN ESASLAR
A- SERMAYENİN AZALTILMASI VE ARTIRILMASI
B- ALACAKLARIN KORUNMASI
C- DENETİM
D- BÖLÜNME SÖZLEŞMESİ VE SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ
E- BÖLÜNME KARARI VE BÖLÜNMENİN TESCİLİ
III. BÖLÜM
VERGİ KANUNLARINA GÖRE BİRLEŞME,
DEVİR, TÜR DEĞİŞİKLİĞİ, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ
I- TANIMLAR VE GEREKLİ ŞARTLAR
A- BİRLEŞME
B- BİRLEŞİLEN KURUMUN SORUMLULUĞU
C- DEVİR VE TÜR DEĞİŞİKLİĞİ
D- BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ
E- BÖLÜNME HALİNDE VERGİ SORUMLULUĞU
F- BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER
1- Tam Bölünme
2- Kısmi Bölünme
3- Hisse Değişimi
II- BİRLEŞMEYE İLİŞKİN DÖNEMLER
A- ARA DÖNEM (KIST DÖNEM)
B- BİRLEŞME DÖNEMİ
III- BİRLEŞME KÂRI
IV- BİRLEŞME HALİNDE DEĞERLEME
A- BİRLEŞME ÖNCESİ DEĞERLEME
B- BİRLEŞME SONRASI DEĞERLEME
C- İŞTİRAK HİSSELERİNİN DEĞERLEMESİ
V- BİRLEŞME VE DEVİR HALİNDE AMORTİSMAN
A- NORMAL AMORTİSMAN
B- ALACAKLARDA AMORTİSMAN
VI- BİRLEŞME, DEVİR VE BÖLÜNME HALİNDE VERİLECEK BEYANNAMELER VE ÖDENECEK VERGİLER
A- KURUMLAR VERGİSİ KANUNU
1- Birleşme Beyannamesi
2- Devir ve Bölünmelerde Verilecek Beyannameler ve Taahhütname
a- Devir ve Bölünme Beyannamesi
b- Kurumlar Vergisi Beyannamesi
c- Beyannamelerin Zamanında Verilmemesi Halinde Yapılacak İşlemler
d- Devir ve Bölünmelerde Verilecek Taahhütname
e- Devir ve Bölünmelerde Verginin Ödenmesi
f- Kurumlar Vergisi ile Devir Nedeniyle Hesaplanan Verginin Ödeme Süreleri Bakımından Mukayesesi
B- GELİR VERGİSİ KANUNU
VII- DEVİR VE BÖLÜNME İŞLEMLERİNDE VERGİ İSTİSNASI
A- DEVİR HALİNDE GELİR VERGİSİ İSTİSNASI
B- KURUMLAR VERGİSİ KANUNU
1- Devir Halinde Kurumlar Vergisi İstisnası
2- Bölünme ve Hisse Değişimi Halinde Kurumlar Vergisi İstisnası
C- BANKALARIN DEVİR VE BİRLEŞMELERİNDE KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI
VIII- BİRLEŞME, DEVİR VE BÖLÜNME İŞLEMLERİNİN DİĞER VERGİ KANUNLARI KARŞISINDAKİ DURUMU
A- GEÇİCİ VERGİ
B- KATMA DEĞER VERGİSİ
1- Katma Değer Vergisi Kanunu’ndaki İstisna
2- Birleşme İşlemlerinde KDV Matrahı
3- Devreden KDV’nin Devralan Şirket Tarafından İndirilmesi
4- İndirim Uygulamasının Zamanı
5- Devir Bedeli Üzerinden Ödenen KDV’nin İndirilmesi
6- Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Geçici 28. Maddesine Göre Yapılan Teslimlere KDV İstisnası Uygulanması
7- İade Uygulaması
C- DAMGA VERGİSİ
D- HARÇ
E- TAŞIT ALIM VERGİSİ - ÖTV
IX- BİRLEŞME VE DEVİR İŞLEMLERİNDE SÜRE VE TARİHLER
A- DEVİR TARİHİ VE DEVİR BEYANNAMESİ SÜRESİ
B- TASFİYE - İNFİSAH TARİHİ, VERGİ MÜKELLEFİYETLERİNİN SONA ERDİĞİ TARİH
1- İnfisah Tarihi
2- Vergi Mükellefiyetinin Sona Erdiği Tarih
X- DEVRALAN ŞİRKETİN YAPACAĞI DÜZELTME KAYITLARI
XI- BİRLEŞME VE DEVİR GİDERLERİ İLE İLGİLİ İŞLEMLER
XII- DEVROLAN KURUMUN YASAL DEFTER VE BELGELERİN DURUMU
IV. BÖLÜM
BİRLEŞME, DEVİR VE BÖLÜNMELERDE
TEŞVİKLER VE SORUMLULUKLAR
I- VERGİ VE TEŞVİK AVANTAJLARININ YENİ ŞİRKETTE KULLANILMASI
A- YATIRIM TEŞVİKLERİ
1- 4842 Sayılı Kanundan Önceki Yatırım İndirimi Uygulaması
a- Yatırım İndiriminden Yararlanma
b- Yatırım İndiriminde Endeksleme
2- 4842 Sayılı Kanun’dan Sonraki Yatırım İndirimi Uygulaması
3- Teşvikli Yatırımların Devri
a- Yatırımın Devri
b- Makine ve Teçhizatın Devri
4- Teşvikli Yatırımlara İlişkin KDV İstisnası
5- Harç ve Damga Vergisi İstisnasının Devri
B- GAYRİMENKULLERİN VE İŞTİRAK HİSSELERİNİN SERMAYEYE EKLENMESİ NEDENİYLE HAK KAZANILAN İSTİSNANIN DEVRALAN ŞİRKETÇE KULLANILMASI
C- ENFLASYONA KARŞI ALINAN ÖNLEMLER VE DEVRALAN ŞİRKETTEKİ UYGULAMASI
1- Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerde Maliyet Bedeli Artırımı
2- Devir ve Birleşme Halinde Elden Çıkarma
3- Devir, Birleşme ve Bölünme Halinde İki Yıllık Süre
4- Devir, Birleşme ve Bölünme Halinde İktisap Değeri ve İktisap Tarihi
5- Yeniden Değerleme
a- Devir Halinde Yeniden Değerleme
b- Birleşme Halinde Yeniden Değerleme
6- Enflasyon Düzeltmesi
a- Enflasyon Düzeltmesi Uygulamasına Başlama
b- Enflasyon Düzeltmesi ve Toplulaştırılmış Yöntemler
c- Birikmiş Amortismanların Düzeltilmesi
d- Enflasyon Düzeltmesine Esas Alınacak Tarihler
e- Enflasyon Düzeltmesi Yapmak Zorunda Olanlar ve Düzeltmeden Yararlanamayacaklar
f- Öz Sermaye Kalemlerinin Düzeltilmesi
fa- Sermaye ve Kâr Yedekleri
fb- Düzeltilmiş Cari Dönem Kâr - Zararı
g- Enflasyon Fark Hesabının Vergilendirilmesi
h- Birleşme, Devir ve Bölünme Halinde Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması
ha- Birleşme, Devir ve Bölünmede Düzeltmeye Esas Alınacak Tarihler
hb- Düzeltme Katsayısı ve Enflasyon Düzeltme Farklarının Hesabı
hc- Bilançolarda Kayıtlı Yeniden Değerleme Değer Artış Fonu ile Daha Önceden Sermayeye İlave Edilmiş Değer Artış Fonlarına İlişkin İşlemler
hd- Reel Olmayan Finansman Maliyetinin, Maliyet veya Satın Alma Bedelinden Düşülmesi
he- Birleşme, Devir ve Bölünme Halinde Fark Hesaplarının Vergilendirilmesi
i- Enflasyon Düzeltmesiyle İlgili Diğer Konular
- Geçmiş Yıllar Mali Zararları, İstisnalar ve Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler
- Düzeltme Hesapları ve Kayıt Zorunluluğu
- Enflasyon Düzeltme İşleminin Yapılmasının Sonucu
- Düzeltmeyle İlgili Diğer Konular ve Alınması Gereken Önlemler
D- ZARAR MAHSUBU
1- Genel Olarak
a- Devralınan Zararların İlgili Olduğu Yıl
b- Devreden veya Birleşen Bankaların Zararlarının Mahsubu
II- VERGİ İSTİSNALARINA GELİR VERGİSİ STOPAJI UYGULANMASI
A- KURUMLAR VERGİSİNDEN İSTİSNA KAZANÇLAR
B- YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI
C- GAYRİMENKUL VE İŞTİRAK HİSSELERİNİN SATIŞINDAN DOĞAN KAZANCIN SERMAYEYE EKLENMESİNE İLİŞKİN İSTİSNA
1- Üretim ve Turizm Tesislerinin ve Bu Tesislere Ait Gayrimenkullerin Tamamı veya Bir Kısmının Yeni Kurulacak Sermaye Şirketlerine Ayni Sermaye Olarak Konulması
2- Tam Mükellefiyete Tabi Kurumların İki Tam Yıl Süreyle Aktifinde Bulunan Gayrimenkul ve İştirak Hisselerinin Satışından Doğan Kazancın Satışın Yapıldığı Yılda Kurum Sermayesine İlave Edilmesi
D- İSTİSNA UYGULAMASINDAN ZARAR DOĞMASI HALİNDE STOPAJ UYGULAMASI
E- 09.04.2003 TARİHİNDEN SONRAKİ UYGULAMA
F- EMİSYON PRİMİ
G- STOPAJ BEYANNAMESİNİN VERİLME ZAMANI VE VERGİNİN ÖDENME SÜRESİ
III- BİRLEŞME, DEVİR, TÜR DEĞİŞİKLİĞİ VE BÖLÜNMEDE DEVREDEN ŞİRKETE AİT BORÇLARIN DURUMU
A- TİCARİ BORÇLAR
B- VERGİ BORÇLARI
1- Tüzel Kişi İşletmelerin Sorumluluğu
2- Tüzel Kişi Olmayan İşletmelerin Sorumluluğu
C- SİGORTA BORÇLARI
D- KANUNİ TEMSİLCİLERİN SORUMLULUĞU
1- Kollektif Şirketler
2- Komandit Şirketler
3- Anonim Şirketler
4- Limited Şirketler
IV- BİRLEŞME VE DEVİR ANLAŞMALARINI YASAKLAYAN VE SINIRLANDIRAN DURUMLAR
A- REKABETİ SINIRLAYICI ANLAŞMA, UYUMLU EYLEM VE KARARLAR
1- Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşmalar
2- Uyumlu Eylemler
B- HUKUKA AYKIRI BİRLEŞME VE DEVİRLER
C- KURULA BİLDİRİLMESİ GEREKEN ANLAŞMA, BİRLEŞME VE DEVİRLER
D- KURULA BİLDİRİLMEYEN ANLAŞMA, BİRLEŞME VE DEVİRLER HAKKINDA KURULCA YAPILACAK İŞLEMLER
V- BİRLEŞME VE DEVİRLE İLGİLİ DİĞER İŞLEMLER
A- TAŞINMAZ MÜLKİYETİNİN DEVRİ
B- KİRALIK BİNA VE TESİSLERİN DEVRİ
C- FİNANSAL KİRALAMA YOLU İLE KİRALANAN TAŞINIR VE TAŞINMAZ-LARIN DEVRİ
D- ÖZEL HAKLARIN YENİ ŞİRKETE DEVRİ
1- Patent Hakkı
2- Endüstriyel Tasarım Hakkı
3- Marka Hakkı
E- DİĞER HAK VE MENFAATLER
V. BÖLÜM
BİRLEŞME VE DEVİRLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
I- BİRLEŞME VE DEVİRLE İLGİLİ GÖRÜŞLER
A- GENEL DEĞERLENDİRME
B- BİRLEŞME VE SATIN ALMA TEKNİKLERİ
C- BİRLEŞMELERDE BAŞARILI OLMAK İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
1- Firmaların Birbirleri İle Uyumu
2- Birleşilecek Firmanın Yönetiminin Değerlendirilmesi
3- Performans İncelenmesi
4- Varlık İncelenmesi
II- FİRMA BİRLEŞMELERİNİN AMAÇ DIŞI KULLANILMASI
A- BİRLEŞMELERDE SPEKÜLATİF KAZANÇ SAĞLANMASI
1 İçerden Öğrenenlerin Ticareti
a- Chiarella Davası
b- Newman Davası
2- Manipülasyon
B- BİRLEŞMELERDE VERGİDEN KAÇINMAK
III- VERGİ VE TİCARET KANUNLARINDA YAPILMASI GEREKEN DEĞİŞİKLİKLER
A- VERGİ KANUNLARINDA YAPILMASI GEREKEN DEĞİŞİKLİKLER
B- TÜRK TİCARET KANUNU’NDA YAPILMASI GEREKEN DEĞİŞİKLİKLER
VI. BÖLÜM
İŞTİRAKLER
I- KURUMLAR ARASI İŞTİRAKLER
A- TANIMLAR VE AMAÇ
B- İŞTİRAK İLİŞKİSİNİN KURULMASI
1- Başka Şirketlerin Hisse Senetlerinin Tek Taraflı Olarak Satın Alınması
2- Karşılıklı Olarak Şirketlerin Birbirlerinin Hisse Senetlerini Satın Almaları
3- Hisse Senedi İle Değiştirilebilir Tahvil Çıkarılması
C- HOLDİNG KURULUŞLARININ FAYDA VE MAHSURLARI
D- İŞTİRAKLERİN VERGİ KANUNLARI KARŞISINDAKİ DURUMU
1- İştirak Kazançları İstisnası
2- İstisna Kapsamında Olmayan İştirak Kazançları
3- Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası
a- Yurtdışı Şirketlere İştirak Eden Anonim ve Limited Şirketlerin Bu Şirketlerden Elde Ettiği İştirak Kazançlarına İlişkin İstisna
aa- İştirak Edilen Yabancı Şirketle İlgili Şartlar
ab- İştirakçi Şirket ve İştirak Kazancı İle İlgili Şartlar
b- Aktif Toplamının En Az % 75’i Yurt Dışında Bulunan Şirketlere İştirak Eden ve Kurum Kazancının En Az % 75’ini Bu Şirketlerden Sağlayan Anonim Şirketlere İlişkin İstisna
ba- İştirak Edilen Yabancı Şirketle İlgili Şartlar
bb- İştirakçi Şirket ve İştirak Kazancında Bulunması Gereken Şartlar
E- YABANCI SERMAYE İŞTİRAKLERİ
1- Doğrudan İştirak
2- Dolaylı İştirakler
3- Yabancı Ortak Sermaye Payının Ödenmesi ve Sermayenin Tescili
a- Ayni Sermaye
b- Nakdi Sermaye
c- Diğer sermaye
F- BANKA İŞTİRAKLERİ
1- İştirak Oranları
2- İştirak Edilemeyecek Ortaklıklar ile İştirakleri İzne Bağlı Olan Ortaklıklar
VII. BÖLÜM
UYGULAMAYA YÖNELİK KAYIT VE İŞLEMLER
I- BİRLEŞME, DEVİR VE BÖLÜNME İŞLEMLERİNİN MUHASEBE KAYDI
A- MUHASEBE KAYITLARINDA DİKKATE ALINMASI GEREKEN PRENSİPLER
B- ÖRNEK KAYITLAR
1- Birleşme
2- Devir Alma
3- Devir Alma - Birleşme Primli
4- Devir Alma - Yeniden Değerleme ve Kıst Amortisman Uygulaması
5- Bölünme
6- Hisse Değişimi
VIII. BÖLÜM
EKLER
A- DEVİR VE BİRLEŞME İŞLEMLERİNE İLİŞKİN KARAR, SÖZLEŞME VE YAZIŞMA ÖRNEKLERİ
B- SERMAYE ARTIŞI TADİL TASARISI ÖRNEKLERİ
C- TEBLİĞ VE YÖNETMELİKLER
YARARLANILAN KAYNAKLAR