İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ KISIM
VERGİ AVANTAJI
I. VERGİ AVANTAJI KAVRAMININ ANLAMI 9
A- VERGİ KAÇIRMA YOLU İLE VERGİ YÜKÜNÜ AZALTMAK 11
B- VERGİDEN KAÇINMA YOLU İLE VERGİ YÜKÜNÜ AZALTMAK 13
C- VERGİ AVANTAJI SAĞLAMAK YOLU İLE VERGİ YÜKÜNÜ AZALTMAK 15
II. VERGİ AVANTAJI KAVRAMININ KULLANIMI 19
A- BİLİM ADAMLARINCA VERGİ TASARRUFU KAVRAMININ KULLANIMI 20
B- BİLİM ADAMLARINCA VERGİ AVANTAJI KAVRAMININ KULLANIMI 21
C- VERGİ DENETİM ELEMANLARINCA VERGİ AVANTAJI KAVRAMININ KULLANIMI 25
III. VERGİ AVANTAJI SAĞLAMANIN GEREKLERİ 26
A- SERMAYE ŞİRKETLERİNİN VERGİ AVANTAJI SAĞLAMASININ GEREĞİ 28
1- Anonim Şirket Karından Vergi Olarak Pay Alan Devlet 29
a- 31.12.1998 Tarihine Kadar Uygulanan Vergi Oranlarına Göre Devletin Payı 30
b- 1.1.1999 Tarihinden Sonra Uygulanacak Vergi Oranlarına Göre Devletin Payı 31
c- Ortaklara Yapılan Kar Dağıtımından Sonra Devletin Payı 31
2- Anonim Şirket Karından Kar Payı Olarak Pay Alan Ortaklar 32
3- Anonim Şirket Karından Yedek Akçeler Olarak Pay
Alan Şirketin Kendisi 33
a- Kanuni Yedek Akçeler 34
b- İhtiyari Yedek Akçeler 35
c- Olağanüstü Yedek Akçeler 35
4- Anonim Şirketlerin Karından Dağıtılan Payların Birlikte İncelenmesi 35
a- Payların İncelenmesi 35
b- Payların Hesaplanması 37
ba- Kurumlar Vergisi Matrahının Hesaplanması 37
baa- Kurum Kazancına Yapılacak İlaveler 37
i- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 37
- Gelir Vergisi Kanunu’nda KKEG 37
- Kurumlar Vergisi Kanunu’nda KKEG 39
- Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nda KKEG 41
bab- Kurum Kazancından Düşecek İstisna ve İndirimler 41
i- Zarar Olsa Dahi Uygulanacak İstisnalar 41
ii- Kurum Kazancı Olması Durumunda Uygulanacak İstisnalar ve İndirimler 42
iii- Kurumlar Vergisi Matrahının Hesaplanması 43
- 31.12.1998 Tarihine Kadar Yürürlükte Olan Kanun Hükümlerine Göre Kurumlar
Vergisi Matrahının Hesaplanması 43
01.01.1999 Tarihinden İtibaren Yürürlüğe Giren Kanun Hükümlerine Göre Kurumlar
Vergisi Matrahının Hesaplanması 43
bbb- Gelir Vergisi Stopaj Matrahının Hesaplanması 45
bba- 31.12.1998 Tarihine Kadar Yürürlükte Olan Kanun Hükümlerine Göre Gelir Vergisi
Stopaj Matrahının Hesaplanması 45
bbb- Stopaj Matrahına Uygulanacak Vergi Oranları 47
bbc- 1999 ve İzleyen Yıllarda Gelir Vergisi Stopaj Matrahı Hesaplaması 48
5- Kurumlar Vergisinden ve Gelir Vergisi Stopajından İstisna Kurum Kazançlarına Toplu Bakış 50
6- Örnek ve Muhasebeleştirilmesi 52
a- 1998 Yılı ve Öncesi Kurum Kazançlarına İlişkin Örnek
ve Muhasebe Kaydı (4369 Sayılı Kanun Öncesi Uygulama) 53
b- 1999 ve İzleyen Yıllarda Kurum Kazançlarına İlişkin Örnek
ve Muhasebe Kaydı 59
B- GERÇEK KİŞİLERİN VERGİ AVANTAJI SAĞLAMASININ GEREĞİ 65
İKİNCİ KISIM
GELİR VERGİSİ KANUNU’NDA VERGİ AVANTAJI SAĞLAYICI HÜKÜM VE İŞLEMLER
I. VERGİDEN MUAF OLAN 70
II. MESKENLERİN KİRA GELİRİ İSTİSNASI 72
III. ÖZEL SEKTÖRCE ÖĞRENCİLERİN OKUTULMASI STAJ VE BURS VERİLMESİ 73
A-YABANCI ÜLKELERDE TAHSİLDE VEYA STAJDA BULUNANLARA YAPILAN ÖDEMELER 73
B-TÜRKİYE’DE TAHSİLDE BULUNAN ÖĞRENCİYE İAŞE-İBATE VE TAHSİL GİDERİ OLARAK
YAPILAN ÖDEMELER 77
C-ÖĞRENCİLERE TATBİKAT DOLAYISIYLA VERİLEN PARALAR 77
D-STAJ İÇİN ÖĞRENCİLERE YAPILAN ÖDEMELER 78
E-TAHSİL VE TATBİKAT ÖDEMELERİNİN GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU 79
IV. YATIRIM TEŞVİKLERİ VE YATIRIM İNDİRİMİ 80
A- YATIRIM TEŞVİKLERİNİN AMACI 80
B- TEŞVİKLERLE DESTEKLENEN YÖRELER 80
1- Gelişmiş Yöreler 82
2- Kalkınmada Öncelikli Yöreler 83
3- Normal Yöreler 83
YARARLANILACAK DESTEK UNSURLARI 83
Genel Olarak Destek Unsurları 83
Destek Unsurlarının Açıklaması 84
Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu İstisnası 84
Yatırım İndirimi 86
İthalde KDV Ertelemesi 86
Yerli Makine ve Teçhizatta KDV Desteği 87
Katma Değer Vergisi İstisnası 88
Vergi, Resim ve Harç İstisnası 88
Enerji Desteği 90
Arsa Tahsisi 90
ı- Fondan Kredi Tahsisi 90
D- YÖRELER İTİBARİYLE DESTEK UNSURLARI 91
1-Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Yapılacak Yatırımlara
Sağlanan Destekler 91
2-Normal Yörelerde Yapılacak Yatırımlara Sağlanan Destekler 92
3-Gelişmiş Yörelere Sağlanan Destekler 93
E- DESTEK UNSURLARINDAN YARARLANACAK YATIRIMLAR 93
F- YATIRIM TEŞVİK BELGESİ VE YATIRIMIN DEVRİ 99
1- Teşvik Belgesi Devri 100
2- Makine ve Teçhizatın Devir, Temlik ve Satışı 100
3- Makine ve Teçhizatın İhracı 100
4- Yatırımın Devri 100
5- Yatırım Konusu Makine ve Teçhizatın Devir, Temlik, Satış ve İhracı Halinde Yatırım
İndirimi Uygulaması 101
6- Yatırım Tamamlanmadan Yatırım Konusu Makine ve Teçhizatın Devir, Satış ve İhracı
Halinde Fon’dan Kredi Tahsis Edilen Kredi Borcunun Durumu 101
G- TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA YAPILAN YATIRIMLARINTAMAMLAMA VİZESİ İŞLEMLERİ 102
H- YATIRIM İNDİRİMİ MEVZUATI 103
1- Yatırım İndiriminden Yararlanacak Olanlar 104
a- Gelir Vergisi Uygulamasında 104
b- Kurumlar Vergisi Uygulamasında 104
2- Yatırım İndiriminden Yararlanmanın Şartları 105
a- Yatırım İndirimi Uygulanacak Kazançlar 105
b- Yatırım İndiriminin Uygulanacağı Sektörler ve Konular 107
c- Yapılacak Yatırımlardan En Az Yatırım Tutarı 108
d- Yatırımın Yatırım Teşvik Belgesine Bağlaması 108
e- Yatırımın Onaylanan Şartlar ve Süreler İçinde Yapılmış Olması 110
f- Mükelleflerce Yerine Getirilmesi Gereken Diğer Hususlar 111
fa- İptal Edilen Yatırım Teşvik Belgesi Üzerine Yapılacak İşlem 111
fb- Yeminli Mali Müşavirlere Yaptırılacak Tasdik 112
3- Yatırımın İndiriminin Konusu ve Oranı 113
a- Yatırım İndiriminin Konusu 113
aa- Bina Harcamalarında Yatırım İndirimi Uygulaması 114
ab- Bina Benzerleri 115
ac- Makineler 116
ad- Tesisat 116
ae- Araçlar 117
b- Harcama Esası 119
ba- Genel Olarak Harcama 119
bb- Kur Farkı ve Kredi Faizlerinin Durumu 119
bc- Yatırım İndirimine Konu Olmayacak Harcamalar 120
c- Yatırım İndirimi Oranı 121
ca- 31.12.1998 Tarihine Kadar Yatırım Teşvik Belgesine
Bağlanmış Yatırımlarda 121
cb- 01.01.1999 Tarihinden Sonra Yatırım Teşvik Belgesine
Bağlanmış Yatırımlarda 123
4- Yatırım İndiriminin Başlangıcı ve Uygulama Süresi 124
a- Yatırım İndirimi Uygulamasının Başlangıcı 124
aa- 31.12.1998 Tarihine Kadar Yatırım Teşvik Belgesine Bağlanmış Yatırımlarda 124
ab- 1.1.1999 Tarihinden Sonra Yatırım Teşvik Belgesine Bağlanmış Yatırımlarda 125
Yatırım İndirimi Tutarının Hesaplaması 126
Yatırım İndiriminde Endeksleme Uygulaması 128
ca- 1.1.1998 Tarihinden Önce Yatırım Teşvik Belgesine
Bağlanmış Yatırımlarda Endeksleme Uygulaması 128
caa- Genel Açıklama 128
cab- Endeksleme Uygulamasının Şartları 129
cac- Endeksleme Uygulamasında Dikkate Alınacak Yeniden Değerleme Oranı 129
cad- 01.01.1995 Tarihinden Önce Alınan Yatırım Teşvik
Belgesine İlişkin Yatırım İndiriminde Endeksleme 130
cae- 1.1.1998 Tarihinden Sonra Yatırım Teşvik Belgesine Bağlanmış Yatırımlarda
Endeksleme Uygulaması 135
5- Yatırım İndirimine Konu Aktif Değerlerin Satışı veya Devri Halinde Yapılacak İşlemler 137
a- Satan veya Devreden Yönünden Yapılacak İşlemler 137
b- Satın veya Devir Alan Yönünden Yapılacak İşlemler 138
c- Şartların İhlali Halinde Yapılacak İşlem 140
6-İhracat Taahhüdünün Gerçekleştirilmemesi Halinde atırım İndiriminin Durumu 141
7- Teşvik Belgesiz Yatırımlarda Yatırım İndirimi Uygulaması 142
a- Yatırım İndiriminden Yararlanma Şartları 143
aa- Yatırım İndiriminden Yararlanabilmek İçin Yapılacak Başvuru 143
ab- Yatırım Tutarları 143
ac- Teşvik Belgesiz Yatırımların Özellikleri 144
aca- Sektörler 144
acb- Yöreler 145
acc- Yatırımın Cinsi 145
acd- Teşvik Belgesiz Yatırımlarda Yatırım Süresi 145
ace- Yatırım İndirimi Oranı 146
acf- En Fazla Gerçekleşebilecek Yatırım Tutarı 146
b- Teşvik Belgesiz Yatırımlarda Yatırımın Tamamlanması ve Bildirimi 148
c- Teşvik Belgesiz Yatırımlarda Yatırım İndirimi Uygulamasında Dikkate Alınacak
Diğer Hususlar 149
ca- Başvuru Tarihinden Önce Yapılan Harcamalar 149
cb- Teşvik Belgesiz Yatırımların Satış veya Devri 149
cc- Yatırımın Asgari Tutarın Altında Gerçekleşmesi 149
cd- Yatırımın Azami Tutarının Üzerinde Gerçekleşmesi 149
ce- Yatırım Projesinin Tadili 150
cf- Teşvik Belgesiz Yatırımın Sayısı 150
cg- Teşvik Belgesiz Yatırımlarda Endeksleme 150
ch- Muvazaalı İşlem Yapanlar 150
cı- Yatırımın Tabi Olduğu Mevzuat 150
8- Yatırım İndirimi Uygulamasında Vergi Tevkifatı 153
9- Yatırımın İndiriminin Muhasebeleştirilmesi 153
a-Muhasebe Usulü 153
b-Muhasebe Kaydı 153
ba- 1.1.1998 Tarihinden Önce Yatırım Teşvik Belgesine Bağlanmış Yatırımlar İçin 153
bb- 1.1.1998 Tarihinden Sonra Yatırım Teşvik Belgesine Bağlanan Yatırımlar İçin 159
bc-1.1.1999 Tarihinden Sonra Yatırım eşvik Belgesine Bağlanmış Yatırımlar İçin 161
10- Yatırım İndirimi Uygulamasının Genel Değerlendirmesi 165
11- Yatırım İndirimiyle İlgili Danıştay Kararları ve Özelgeler 168
V. İŞLETMEDEN ÇEKİLEN DEĞERLER 179
VI. MALİYET BEDELİ ARTIRIMI 180
A- GENEL AÇIKLAMA 180
B- MALİYET BEDELİ ARTIRIMINDAN YARARLANACAK OLANLAR 181
C- MALİYET BEDELİ ARTIRIMINA KONU OLACAK İKTİSADİ KIYMETLER 183
1- Gayrimenkuller 183
2- İştirak Hisseleri 185
3- Amortismana Tabi Maddi Duran Varlıklar 185
4- Amortismana Tabi Maddi Olmayan Duran Varlıklar 185
D- MALİYET ARTIRIMI UYGULAMASININ DİĞER KOŞULLARI 186
İki Tam Yıl Süre İle Aktifte Bulundurma Koşulu 186
Gayrimenkul, Menkul Kıymet ve Diğer İktisadi Kıymetlerin Ticareti İle Uğraşılmaması 187
3-Yabancı Kurumlara Ait İştirak Hisselerinin Elden Çıkarılması Halinde Maliyet Bedeli Artırımı 187
E-MALİYET BEDELİNİN ARTIRILMASINDA ESAS ALINACAK YENİDEN DEĞERLEME ORANLARI 188
F-MALİYET BEDELİ ARTIRIMI İŞLEMİNİN KÜMÜLATİF ESASA GÖRE YAPILACAĞI 190
G-BEDELSİZ İKTİSAP EDİLEN HİSSE SENETLERİNİN ELDEN ÇIKARILMASI 190
H-MALİYET BEDELİ ARTIRIMI SONUNDA ZARAR DOĞMASI HALİ 190
I-MALİYET BEDELİ ARTIRIMI SURETİYLE VERGİLENMEYEN KAZANCIN % 20 K V VE GELİR
STOPAJI VERGİSİ MATRAHINA DAHİL EDİLİP EDİLMEYECEĞİ 191
J-MALİYET ARTIŞLARI FONUNUN SERMAYEYE İLAVESİ 193
K-KVK’NIN GEÇİCİ 23/A’DAN YARARLANILMASI HALİNDE MBA.. 194
L- MALİYET BEDELİ ARTIRIMININ EKSİK VEYA BÜTÜN YILLAR YAPILIP YAPILMAYACAĞI 194
M- GEÇMİŞ YILLARDA YENİDEN DEĞERLEME YAPILMASININ MALİYET BEDELİ ARTIRIMINA
ENGEL OLMADIĞI 195
N-YENİDEN DEĞERLEME FONUNUN SERMAYEYE EKLENMESİ HALİNDE M.B.A. 196
O-İŞTİRAK HİSSELERİNİN SATIŞINDA M.B.A. 197
P-DİĞER AMORTİSMANA TABİ İKTİSADİ KIYMETLERİN ELDEN ÇIKARILMASINDA M.B.A. 198
R-MALİYET BEDELİ ARTIRIMININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 198
1- Amortismana Tabi Diğer İktisadi Kıymetlerin Satışında Maliyet Bedeli Artırımı 198
2- Gayrimenkullerin Satışında Maliyet Bedeli Artırımı Örnekleri 206
3- İştirak Hisselerin Satışında Maliyet Bedeli Artırımı Örnekleri 210
4- Amortismana Tabi Maddi Olmayan Duran Varlıkların Satışında Maliyet Bedeli Artımı 215
VII. İNDİRİLECEK GİDERLERDE VERGİ AVANTAJI BOYUTU 217
A- GENEL AÇIKLAMA 217
B- TEMSİL GİDERLERİ 217
C- GÖTÜRÜ GİDERLER 218
1- Götürü Gider Uygulamasından Yararlanacak Olan Mükellefler 219
2- Götürü Gider Uygulamasının Şartları 219
3- Götürü Gider Kaydedilecek Azami Tutar 220
4- Götürü Gider Uygulamasında Hasılat 220
a- İhracatta Hasılat 220
b- İhracat Kaydıyla Mal Tesliminde Hasılat 222
c- Yurt Dışı Taşımacılık Hasılatı 224
d- Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Sağlanan Hasılat 224
e- Götürü Olarak Hesaplanan Giderlerin Muhasebeleştirilmesi 225
5- Götürü Giderlerin Vergi Avantajı Yönünden Değerlendirilmesi 225
D- ÜCRETLİNİN GELİR VERGİSİ VE SOSYAL GÜVENLİK KESENEKLERİ 225
E- SEYAHAT GİDERLERİ 230
1- Yurt Dışı Seyahatler 231
2- Yurt İçi Seyahatler 232
3- Eş İle Birlikte 232
4- Çocuğu İle Birlikte Seyahat Edenlerin Durumu 233
5- Sekreterle İş Seyahatine Çıkılması 233
VIII. GİDER KISITLAMASI (ENFLASYON PRİMLERİ) 234
A- GİDER KISITLAMASININ KONUSU 234
B- GİDER KISITLAMASINA TABİ OLAN MÜKELLEFLER 235
C- GİDER KISITLAMASINA TABİ OLMAYAN MÜKELLEFLER 235
1- Sanayi Siciline Kayıtlı Olan İmalatçılar 235
2- Banka, Sigorta ve Finans Kurumları 236
D- GİDER KISITLAMASI UYGULAMASINA GİREN YABANCI KAYNAKLARA İLİŞKİN GİDER VE
MALİYET UNSURLARI 237
E- YABANCI KAYNAKLARA İLİŞKİN GİDER YAZILMAYACAK KISMIN HESAPLANMASI 241
F- YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ İLE UĞRAŞAN MÜKELLEFLERDE
GİDER KISITLAMASI UYGULAMASI 242
G- YENİDEN DEĞERLEME VE SON GİREN İLK ÇIKAR YÖNTEMİNİ UYGULAMAKLA
BİRLİKTE BUNLARIN SAĞLADIĞI VERGİSEL İMKANLARDAN YARARLANILMADIĞI DURUMLAR 244
H-FİNANSMAN GİDERLERİNİN YANINDA FİNANSMAN GELİRLERİNİN DE BULUNMASI 245
I-FİNANSMAN GİDERLERİNE İLİŞKİN KDV 246
J-GİDER KISITLAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ 248
IX. KESİMLİK AĞAÇ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GİDER ARTIRIMI UYGULAMASI 249
A- YASAL DAYANAK 249
B- GİDER ARTIRIMININ KOŞULLARI 250
1-Mükellef Açısından 250
2-Yetiştirilen Ağaçların Türü Açısından 250
3-Giderlerin Niteliği Açısından 250
4-Gider Artırımının Zorunlu Olup Olmadığı 250
5-Gider Artış Fonu 251
6-Gider Artırımının Vergi Etkisi 251
7-Gider Artırımı Uygulamasından Zarar Doğması 245
8-Gider Artırımının Sadece Kesimlik Ağaç Yetiştiriciliği Faaliyetine Münhasır Olduğu 252
C- GİDER ARTIRIMININ UYGULAMA ESASI 254
D- GİDER ARTIRIMI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 254
E- KESİMLİK AĞAÇ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GİDER ARTIRIMI
UYGULAMASININ GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ 254
X. ŞAHIS SİGORTA PRİMLERİ 254
GENEL AÇIKLAMA, MEVZUATI VE UYGULAMASI 254
ŞAHIS SİGORTA PRİMİ İLE İLGİLİ DANIŞTAY KARARLARI VE ÖZELGELER 256
XI. BAĞIŞ VE YARDIMLAR 257
GENEL AÇIKLAMA 257
BAĞIŞ VE YARDIMLARIN YASAL DAYANAĞI VE NİTELİĞİ 258
31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Kanun Hükmü 258
1.1.1999 Tarihinden Sonra Uygulanacak Olan Kanun Hükmü 261
BEYAN EDİLEN GELİRİN % 5’İ İLE SINIRLI OLARAK İNDİRİLEBİLECEK BAĞIŞ VE YARDIMLAR 263
31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Uygulama 263
1.1.1999 Tarihinden Sonraki Uygulama 263
BEYAN EDİLEN GELİRİN %5 İLE SINIRLI OLMAKSIZIN İNDİRİLEBİLECEK BAĞIŞ VE YARDIMLAR 266
1- 31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Uygulama 266
a-Ayni Bağış ve Yardımlar 267
b-Nakdi Bağış ve Yardımlar 268
c-Ayni Olarak Yapılacak Bağış ve Yardımlarda Esas Alınacak Değer 270
2-1.1.1999 Tarihinden Sonra Olan Uygulama 271
E-BAĞIŞ VE YARDIMLARLA İLGİLİ ÖZELLİK TAŞIYAN BAZI DURUMLAR 272
1- Bağış ve Yardımların İndirileceği Kazançlar 272
2- Bağış ve Yardımların Ticari Defterlerde İzlenmesi 272
F-GENEL DEĞERLENDİRME 272
XII. ÜCRETLER VE YARDIMLAR 273
GENEL AÇIKLAMA 273
SERBEST BÖLGEDE ELDE EDİLEN ÜCRETLER 275
1- Genel Açıklama 275
2- Ücretlerin Gelir Vergisinden İstisna Edilmesine İlişkin Şartlar 276
C- VERGİDEN İSTİSNA YARDIMLAR 277
1- Evlenme ve Doğum Yardımları 277
2- Çocuk Zamları 278
D- ÖZEL GİDER İNDİRİMİ 279
E- SAKATLIK İNDİRİMİ 281
1- Hizmet Erbabının Ücretlerine Uygulanan Sakatlık İndirimi 281
2- Hizmet Erbabının Bakmakla Yükümlü Olduğu Özürlülere
Uygulanacak Sakatlık İndirimi 294
XIII. SERBEST MESLEK KAZANCI 295
GENEL AÇIKLAMA 295
STOPAJ UYGULAMASININ SERBEST MESLEK KAZANCINA ETKİSİ 295
C-SERBEST MESLEK KAZANCI ELDE EDENLERDE ŞİRKETLEŞME AVANTAJLARI 295
1- Anonim veya Limited Şirket Kurulması 297
a-Anonim veya Limited Şirket Kuramayacak Olan Serbest Meslek Erbabı 297
b-Sermaye Şirketi Ortağı Olarak Faaliyette Bulunulmasının Avantajları 298
D- GİDER YAZABİLME AVANTAJLARI 298
1-Kiralama Yoluyla Edinilen Taşıtların Giderleri 298
2-Amortisman Hesaplamasında Azalan Bakiyeler Usulünden Yararlanabilme 298
3-Kendisine, Eşine ve Çocuklarına Ücret Ödenmesi 298
4-Amortismana Tabi İktisadi Kıymetleri Yeniden Değerleme 300
5-Yenileme Fonu Müessesesinden Yararlanabilme 300
6- Maliyet Bedeli Artırımı Müessesesinden Yararlanabilme 300
7-% 15 Gelir Vergisi Stopajı Uygulanmayacağı 301
8-Vergi ve SSK Borcu Yönünden 301
9-Serbest Meslek Kazançlarıyla İlgili Danıştay Kararları ve Özelgeler 302
XIV. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADINDA GÖTÜRÜ GİDER 308
XV. MENKUL KIYMET GELİRLERİ 310
A- GENEL AÇIKLAMA 310
B- MENKUL SERMAYE İRADI UYGULAMA ESASLARI 312
1- Menkul Sermaye İradı Sayılanlar 312
2- Menkul Sermaye İratlarında Vergilendirme 313
a-Menkul Sermaye İratlarında Kaynaktan Vergilendirme 314
b-Menkul Sermaye İradı Beyanında İndirim Uygulaması 316
C- MENKUL SERMAYE İRATLARININ VERGİLENDİRİLMESİ 328
XVI. DEĞER ARTIŞ KAZANCI 328
MENKUL KIYMETLERDE DEĞER ARTIŞ KAZANCI 328
Genel Açıklama 328
a- 31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Değer Artış Kazançları 328
b- 1999-2002 Yıllarında Değer Artış Kazançları Uygulaması 330
ba- Vergilendirilmeyecek Menkul Kıymetler Değer Artış Kazançları 331
bb-Menkul Kıymetlerde Safi Değer Artışı 327
c- 01.01.2003 Tarihinden Sonra Olan Değer Artış Kazançları 332
ca- Vergilendirilmeyecek Menkul Kıymet Değer Artış Kazançları 332
cb- Vergilendirilecek Menkul Kıymet Değer Artış Kazançları
B- GAYRİMENKULLERDE DEĞER ARTIŞ KAZANCI 332
1- Genel Açıklama 332
a-31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Uygulama 340
aa- Mevzuatı 340
ab-Uygulaması 341
b- 1999-2002 Yılları Arasında Yapılacak Uygulama 341
ba- Vergilendirilmeyecek Gayrimenkul Değer Artış Kazançları 342
bb- Gayrimenkullerde Safi Değer Artışı 343
c- 1.1.2003 Tarihinden İtibaren Yapılacak Uygulama 344
ca- Mevzuatı 344
cb- Uygulaması 345
bc- Değer Artış Kazancında İstisna 346
Sürede İstisna 346
Miktarda İstisna 346
XVII. GELİRİN TOPLANMADIĞI (BEYANNAME VERİLMEYEN) HALLER 347
A- GENEL AÇIKLAMA 347
B- YASAL DAYANAK 348
1- Genel Hükümler 348
a- Ücretlerde 349
b- Gayrimenkul Sermaye İratlarında 349
c- Menkul Sermaye İratlarında 350
XVIII. VERGİ TEVKİFATI 352
XIX. VERGİ TARİFESİ 353
XX. HAYAT STANDARDI ESASI 356
XXI. KOLLEKTİF ŞİRKETLER 357
ÜÇÜNCÜ KISIM
KURUMLAR VERGİSİ KANUNU’NDA VERGİ
AVANTAJI SAĞLAYICI HÜKÜM VE İŞLEMLER
I. FİNANSMAN FONU 362
A- GENEL AÇIKLAMA 362
B- YASA METNİ 364
C- FİNANSMAN FONU AYIRABİLECEK MÜKELLEFLER 365
1- Sermaye Şirketleri 366
2- Kooperatifler 366
D- FİNANSMAN FONU AYIRMANIN ŞARTLARI 366
1-Yatırım Teşvik Belgesi Alınması Gerektiği 366
2-Ayrılacak Finansman Fonu Miktarının Kurumlar Vergisi Matrahının %25’ini Geçmeyeceği 367
3-Ayrılacak Finansman Fonunun Yapılacak Yatırım Tutarını Aşmayacağı 368
4-Ayrılan Finansman Fonu Tutarının Merkez Bankasında Açılacak Devlet Tahvili
Hesabına Yatırılması Gerektiği 369
5-Fon Hesabından Yapılacak Çekişlerin İzne Bağlı Olması 370
6-Bir Önceki Yıl Safi Kurum Kazancından Ayrılan Fonun Hesap Dönemi Sonunda Safi
Kurum Kazancına Eklenmesi 372
E-FİNANSMAN FONU İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR 372
1-Finansman Fonunun Bir Vergi İstisnası Olmadığı 372
2-Kanunda Belirtilen Koşulların Yerine Getirilmemesi 373
3-Finansman Fonunun %20 Oranlı Kurumlar Vergisine Tabi Olmadığı 374
4-Finansman Fonunun Gelir Vergisi Tevkifatına Tabi Olmadığı 374
F-FİNANSMAN FONUNUN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 375
II. İNDİRİLECEK GİDERLER 377
A- GELİR VERGİSİ KANUNU’NA GÖRE İNDİRİLECEK GİDERLER 377
1- Avanslar 377
2- Kredi Faizleri 378
3- Reklam Giderleri 379
4- Tahvil Faizleri 380
5- Ücret Ödemeleri 381
6- Diğer Giderler 382
B- KURUMLAR VERGİSİ KANUNU’NA GÖRE İNDİRİLECEK GİDERLER 383
1- Bağış ve Yardımlar 383
a-31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Uygulama 383
b-1.1.1999 Tarihinden Sonraki Uygulama 384
c-Bağış ve Yardımların Matrahtan İndirilmesi İçin Uyulması Gereken Esaslar 386
ca31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Uygulama 386
cb- 1.1.1999 Tarihinden Sonraki Uygulama 386
d-Bağış ve Yardımlarda Kurumlar Vergisi Açısından Gider Yazılabilecek Tutarlar 387
da- 31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Uygulama 387
db- 1.1.1999 Tarihinden Sonraki Uygulama 388
e-% 2’lik ve Yirmibin Liralık Gider Kabul Edilen Bağışlar 389
f-% 5’lik Kısmı Gider Olarak Kabul Edilen Bağış ve Yardımlar 381
fa- 31.12.1998 Tarihine Kadar Olan Uygulama 391
fb- 1.1.1999 Tarihinden Sonraki Uygulama 392
g-Tamamının İndirilebilmesine İmkan Veren Bağış ve Yardımlar 394
h-Bağış ve Yardımların Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu 396
ha- Teslimlerde Katma Değer Vergisi 396
hb- Yüklenilen Katma Değer Vergisi 397
ı-Bağış ve Yardımların Veraset ve İntikal Vergisi Karşısındaki Durumu 397
i-Araştırma ve Geliştirmeyi Teşvik Amacıyla Vergi Ertelemesi 398
ia-Genel Açıklama 398
ib-Vergi Ertelemesinin Şartları 399
ic-Vergi Ertelemesinin Uygulaması 400
id-Ar-Ge Harcamaları Nedeniyle Ertelenen Verginin Muhasebeleştirilmesi 401
ie-Ar-Ge Harcamalarının Gelir Vergisi Mükellefleri Açısından Değerlendirilmesi 402
III. KABUL EDİLMEYEN İNDİRİMLER 405
A- ÖRTÜLÜ SERMAYE FAİZLERİ 405
B- ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI 405
KAR DAĞITIMINI YAYMA 407
KARIN SERMAYEYE İLAVESİ 409
VI. DEVİR VE BİRLEŞME 411
VII. VERGİ ÖDEMEYİ GECİKTİRME 413
VIII. MENKUL VE GAYRİMENKULLERİN SATIŞ KAZANCI 414
A- 01.01.1999-31.12.1998 TARİHLERİ ARASINDAKİ UYGULAMA 415
1-İştirak Hisseleri Veya Gayrimenkullerin Satışından Doğan Kazançlara İlişkin
İstisnanın Uygulanması 416
a- İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler 417
aa- Gayrimenkuller 417
ab- İştirak Hisseleri 418
b-İstisnadan Yararlanacak Olan Mükellefler 419
c-İştirak Hisseleri veya Gayrimenkullerin Satışından Doğan Kazancın Kurumlar
Vergisinden Müstesna Tutulmasında Gözönünde Bulundurulması Gereken Hususlar 420
ca-İştirak Hisseleri veya Gayrimenkullerin İki Tam Yıl Süre İle Aktifte Bulundurulması 420
cb-Gayrimenkul veya Menkul Kıymet Ticareti İle Uğraşılmaması 421
cc-Holding Şirketlerin Durumu 422
cd-Sermaye Artırımının Gerçekleştirilmesi 422
ce-Sermayeye Eklenen Kazançların İşletmeden Çekilmesi 423
cf-Kurumlar Vergisinden Müstesna Tutulan Kazançlar Hakkında Gelir Vergisi
Kanunu’nun 38. Maddesinin Son Fıkrası Hükmünün Uygulanmaması 423
cg-Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse Senetlerinin Satışından Sağlanan Kazançlar 424
ch-Satış Vaadi Sözleşmesi İle Satışı Öngörülen Gayrimenkuller 424
d- İstisnanın Uygulanması 425
da- Peşin Satışlarda İstisnanın Uygulanması 425
db- Vadeli Satışlarda İstisnanın Uygulanması 426
e-Kurumlar Vergisinden Müstesna Tutulan İştirak Hisseleri veya Gayrimenkullerin
Satışından Doğan Kazançların %20 Oranlı Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi
TevkifatıKarşısındaki durumu 427
2-Üretim Tesisleri ve Bu Tesislere İlişkin Gayrimenkullerin Sermaye Şirketlerine Ayni Sermaye
Olarak Konulmasından Doğan Kazançlara İlişkin İstisna 429
a-Üretim Tesislerinin ve Bu Tesislere İlişkin Gayrimenkullerin Teşvik Belgeli Yatırım
Yapmak Üzere Kurulacak Sermaye Şirketlerine Ayni Sermaye Olarak Konulması 431
b-Üretim Tesisleri ile Bu Tesislere İlişkin Gayrimenkullerin Teşvik Belgesi Olmaksızın
Yatırım Yapmak Üzere Yeni Kurulacak Olan Tam Mükellef Anonim Şirketlere Ayni
Sermaye Olarak Konulması 432
3-Üretim Tesislerini 2 Tam Yıl İşletmenin Aktifinde Bulundurma Zorunluluğunun Olmadığı 434
4-İştirak Hisseleri ve Gayrimenkullerin Satışında Tapu ve Kadastro Harçları İle
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi İstisnası Uygulaması 435
5-Örnek Uygulama 437
6-Genel Değerlendirme 438
B- 01.01.1999-31.12.2002 TARİHLERİ ARASINDAKİ UYGULAMA 442
1- Genel Açıklama 442
2- İştirak Hisseleri veya Gayrimenkullerin Satışından Doğan Kazançlara
İlişkin İstisnanın Uygulanması 442
a- İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler 442
aa- Gayrimenkuller 443
ab- İştirak Hisseleri 444
b- İstisnadan Yararlanacak Olan Mükellefler 444
c- İştirak Hisseleri veya Gayrimenkullerin Satışından Doğan Kazancın Kurumlar
Vergisinden Müstesna Tutulmasında Gözönünde Bulundurulması Gereken Hususlar 446
ca- İştirak Hisseleri veya Gayrimenkullerin İki Tam Yıl Süre İle Aktifte Bulundurulması 446
cb- Gayrimenkul veya Menkul Kıymet Ticareti İle Uğraşılmaması 446
cc- Holding Şirketlerin Durumu 447
cd- Sermaye Artırımının Gerçekleştirilmesi 448
ce- Sermayeye Eklenen Kazançların İşletmeden Çekilmesi 448
cf- Kurumlar Vergisinden Müstesna Tutulan Kazançlar Hakkında Gelir Vergisi Kanunu’nun 38. Maddesinin
Son Fıkrası Hükmünün Uygulanmaması 449
cg- Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse Senetlerinin Satışından Sağlanan Kazançlar 449
ch- Satış Vaadi Sözleşmesi ile Satışı Öngörülen Gayrimenkuller 450
d- İstisnanın Uygulanması 450
da- Peşin Satışlarda İstisnanın Uygulanması 450
db- Vadeli Satışlarda İstisnanın Uygulanması 451
e- Kurumlar Vergisinden Müstesna Tutulan İştirak Hisseleri veya Gayrimenkullerin
Satışından Doğan Kazançların Gelir Vergisi Tevkifatı Karşısındaki Durumu 453
3- Üretim Tesisleri ve Bu Tesislere İlişkin Gayrimenkullerin Sermaye Şirketlerine
Ayni Sermaye Olarak Konulmasından Doğan Kazançlara İlişkin İstisna 454
a- Genel Açıklama 454
b- Üretim Tesislerinin ve Bu Tesislere İlişkin Gayrimenkullerin Teşvik Belgeli
Yatırım Yapmak Üzere Kurulacak Sermaye Şirketine Ayni Sermaye Olarak Konulması 456
c- Üretim Tesisleri ile Bu Tesislere İlişkin Gayrimenkullerin Teşvik Belgesi Olmaksızın
Yatırım Yapmak Üzere Yeni Kurulacak Olan Tam Mükellef Anonim Şirketlere Ayni Sermaye
Olarak Konulması 457
4- Üretim Tesisleri 2 Tam Yıl İşletmenin Aktifinde Bulunma Zorunluluğunun Olmadığı 459
5- İştirak Hisseleri ve Gayrimenkullerin Satışında Tapu ve Kadastro
Harçları ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi İstisnası Uygulaması 460
6- Satış Kazancının Sermayeye İlavesinin Kar Dağıtımı Olarak Kabul Edildiği 462
7- Örnek Uygulama 463
8- Genel Değerlendirme 464
DÖRDÜNCÜ KISIM
KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU’NDA VERGİ AVANTAJI SAĞLAYICI HÜKÜM VE İSTİSNALAR
PROMOSYON ÜRÜNLERİ 469
KOMİSYONCULAR VASITASIYLA VEYA KONSİNYASYON SURETİYLE YAPILAN SATIŞLAR 472
İSTİSNALAR 439
TAM VE KISMİ İSTİSNALAR İLE SAĞLANAN AVANTAJLAR 473
İHRAÇ KAYDIYLA TESLİMLERDE TECİL-TERKİN (VERGİ ERTELEMESİ) UYGULAMASI 474
TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA MAKİNE VE TEÇHİZAT ALIMI VE İTHALİNDE KDV İSTİSNASI 475
İstisnadan Yararlanacak Makine ve Teçhizatlar İle Bunların Kapsamı 476
Yatırım Teşvik Belgesi Tarihine Göre İstisna Uygulaması 477
1.8.1998 Tarihinden Sonra Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesine Göre İstisna Uygulaması 477
1.8.1998 Tarihinden Önce Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerine Göre İstisna Uygulaması 478
Yatırımın Usulüne Uygun Olarak Gerçekleşmemesi 479
İstisnanın Beyanı ve İade Uygulaması 479
ŞAHIS ŞİRKETLERİNİN SERMAYE ŞİRKETLERİNE DEVİR VEDÖNÜŞÜMLERİNDE KDV İSTİSNASI 480
IV.ÖZEL MATRAH ŞEKLİ UYGULAMASI 481
V. SERBEST BÖLGEDE FAALİYETTE BULUNULMASI 483
VI. VERGİ İNDİRİMİ 484
VII. AMORTİSMANA TABİ İKTİSADİ KIYMETLERDE AİT KDV İNDİRİMİ 486
VIII. VERGİNİN ÖDENMESİ 487
IX.TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA YAPILAN İTHALATLARDA KDV ERTELEMESİ 488
A- GENEL AÇIKLAMA 488
B- KDV ERTELEMESİNİN GENEL ESASLARI 489
1-KDV Ertelemesinden Yararlanacak ve Yararlanamayacak Yatırım Malları 489
KDV Ertelemesinden Yararlanacak Mükellefler 490
KDV Ertelemesinden Yararlanamayacak Mükellefler 490
Gerçek Usulde Katma Değer Vergisi Mükellefi Olmayanlar 490
Faaliyeti Münhasıran İndirim Hakkı Tanınmayan İşlemlerden Oluşan Mükellefler 491
Katma Değer Vergisi Mükellefi Olmakla Beraber İthal Ettiği Teşvik Belgeli Yatırım Malını,
İndirim Hakkı Tanınmayan İşlemlerde Kullanacak Olanlar 491
İthalde Ertelenen Vergiye Ait Teminatın Çözülmesi 491
Faaliyeti Tamamen Vergiye Tabi İşlemlerden Oluşan Mükellefler 492
Faaliyeti Tamamen İade Hakkı Doğuran İşlemlerden Oluşan Mükellefler 493
İade Hakkı Doğuran İşlemlerle, Vergiye Tabi İşlemleri Birlikte Yapan Mükellefler 493
Kısmi İstisna Kapsamında İşlem Yapan Mükellefler &n